İstanbul / AA
Türkiye'de sosyal demokratından muhafazakarına, milliyetçisinden farklı ideoloji ve görüşlere sahip siyasi aktörler bozkurt işaretini kullandı ve bu sembol, Türklüğün ortak sembolü olarak kabul edildi.
Akademisyen Dr. Görkem Turaç, milli futbolcu Merih Demiral'ın gol sevinci olarak bozkurt işareti yapmasının Almanya'daki yansımalarını ve futbolun siyasete nasıl alet edildiğini AA Analiz için kaleme aldı.
***
2024 Avrupa Şampiyonası'nın (EURO 2024) son 16 turunda A Milli Futbol Takımımız Avusturya’yı 2-1 mağlup etti. Maçta 2 golümüzü de atan Merih Demiral’ın bozkurt işaretli gol sevinci bir anda Avrupa kamuoyunun gündemine oturdu. Türk taraftarlar yıldız futbolcunun Bozkurt işaretiyle gol sevincini büyük bir gururla ardı ardına paylaştı. Maçın ardından yapılan basın toplantısında Merih Demiral'a Alman gazeteciler tarafından gol sevincinin anlamıyla ilgili sorular soruldu.
Milli futbolcu yöneltilen sorulara, "Bir gol sevinci vardı aklımda onu yaptım, Türklükle alakalı. Türk olduğum için çok gurur duyuyorum, o yüzden golden sonra bunu iliklerime kadar hissettim. Öyle bir şey yapmak istedim, yaptığımdan dolayı çok da mutluyum. Bütün taraftarlarımız bizimle gurur duyuyor. Tribünde görmüştüm yapan taraftarlarımızı, onları gördükten sonra daha çok yapasım geldi, çok mutluyum. Türkiye’de hepimiz Türk'üz, Türk olmaktan da gurur duyuyorum, bunu her seferinde de belirtiyorum. O yüzden gol sevincini de öyle yaptım. Gayet normal, Türk taraftarlarımız da bizimle gurur duyuyor. İnşallah yapmaya devam ederiz. Herhangi bir mesaj yok, sadece ne kadar gururlu ve mutlu olduğumu göstermek istedim." sözleriyle yanıt verdi.
"GAYET NORMAL"
Milli futbolcumuz Merih Demiral’ın da ifade ettiği gibi gol sevinci olarak bozkurt işareti yapması "gayet normal". Bozkurt, Türk mitolojisinde bir kutsal hayvanı simgeliyor ve ulusal sembol olarak biliniyor. İşaret, demirden dağları eriterek Ergenekon’dan çıkan Türklere yol gösterdiğine inanılan bozkurtu temsil ediyor. Türkiye’de sosyal demokratından muhafazakarına, milliyetçisinden farklı ideoloji ve görüşlere sahip siyasi aktörler bozkurt işaretini kullandı ve bu sembol Türklüğün ortak sembolü olarak kabul edildi. Mustafa Kemal Atatürk bastırdığı parada, devlet armasında, posta pulunda ve Kahramanmaraş kalesine yaptırdığı bayrak tutan bozkurt heykelinde kısacası birçok yerde bozkurt sembolünü kullandı. Yani, Almanya İçişleri Bakanı Nancy Faeser’in dediği gibi bozkurt işareti "aşırı sağın" işareti değil.
FUTBOLA SİYASİ MÜDAHALE
Avusturya 2019'da bozkurt işaretinin kullanımını yasakladı. Türkiye ise bu yasağın ikili ilişkilere zarar vereceğini belirterek bu kararı kınadı. Ancak Almanya’da bu işarete ilişkin bir yasak bulunmuyor. Buna rağmen Almanya İçişleri Bakanı Nancy Faeser, Merih Demiral'ın gol sevincini hedef alarak sosyal medya platformu X üzerinden yaptığı açıklamada, UEFA, futbolcu hakkında yaptırım istedi. Ayrıca, güvenlik yetkililerinin bozkurt işareti yapanları yakından takip ettiğini belirtti. Faeser'in çağrısının ardından UEFA uygunsuz davranışlarda bulunduğu iddiasıyla Merih Demiral’a UEFA Disiplin Yönetmeliği uyarınca soruşturma açıldığını açıkladı.
Türkiye Dışişleri Bakanlığı, yaptığı açıklamada UEFA'nın başlattığı soruşturmayı kabul edilemez olarak değerlendirdi. Bakanlık Alman Federal Anayasayı Koruma Teşkilatının Eylül 2023’te yayımladığı raporu hatırlatarak, "Her bozkurt işareti yapanın aşırı sağcı olarak nitelendirilemeyeceği" vurgulanmışken ve bozkurt işareti Almanya’da yasaklı bir simge değilken, Demiral’a Alman makamları tarafından gösterilen tepkilerin bizatihi kendisinin yabancı düşmanlığı içerdiği değerlendirilmektedir. Bir spor müsabakasındaki sevinç kutlaması sırasında, tarihi ve kültürel bir sembolün, hiç kimseyi hedef almayan biçimde kullanılmasına yönelik siyasi amaçlı tepkileri kınıyoruz" şeklinde açıklama yaptı.
FAESER BUNU HEP YAPIYOR
Futbolun toplum üzerindeki etkisinin büyüklüğü ve önemi aşikar. Bu nedenle futbol, iktidarlar ve siyasiler için önemli bir aktördür. Futbol, siyasiler tarafından kendi siyasi gelecekleri için toplumları kontrol altına almak ve ideolojik düşüncelerini empoze etmek adına geçmişten günümüze bulunmaz bir nimet olarak görüldü.
Almanya İçişleri Bakanı Nancy Faeser da futbolu siyasi bir aktör olarak sık sık kullanıyor. Uluslararası Birlik Futbolu Federasyonu (FIFA) 2022’de Katar’da düzenlenen Dünya Kupası maçları öncesinde takım kaptanlarının LGBT'ye destek için "One Love" kol bandı takmasını yasaklamıştı. Bu kararı protesto eden Almanya Milli Takımı oyuncuları maçtan önce takım fotoğrafı çektirirken ağızlarını elleriyle kapatarak poz vermişti. Nancy Faeser ise tribünde FIFA Başkanı Gianni Infantino'nun yanında kol bandını takarak bu protestoya destek vermiş ve "Federasyonların baskı altına alınması doğru değil" şeklinde bir açıklama yapmıştı. Zaten Faeser en başından beri insan hakları ihlallerini gerekçe göstererek 2022 Dünya Kupası'nı Katar'ın düzenlemesine de itiraz etmişti. Almanya’da İslamcılık üzerine araştırmalar yapan bir merkezi 2022 yılında kapatan Feaser’ın İslam ülkelerine karşı böyle büyük futbol organizasyonlarında takındığı bu tutum şaşırtıcı değil.
AVRUPA’DA YÜKSELEN SAĞ TRENDİN FUTBOLA YANSIMALARI
Son yıllarda Avrupa ülkelerindeki seçimlerde yükselen sağ trendin futbola yansımalarını bu turnuvada açıkça görmek mümkün. Avrupa'da pek çok sağ parti seçmenlerinin ilgisini çekmek adına göçmen ve azınlık karşıtı popülist politikalar üreterek, yabancı düşmanlığını içeren söylemler kullanmaya başladı. Küresel barışa katkı sunması amaçlanan büyük spor organizasyonları ise bu söylemlerin hedef kitlelere ulaştırılması için adeta bir araç olarak kullanılıyor. Yıllardır futbol sahalarının kapanmayan yarası olan ırkçılık ile mücadele etmek, UEFA ve FIFA gibi futbol otoritelerinin görevidir. Ancak futbol otoriteleri bu görevi yerine getirirken çifte standardı bir kenara bırakarak adil bir uygulama anlayışını benimsemelidir. UEFA’nın EURO 2024 boyunca hassasiyet gösterdiği konularda Türkiye’ye farklı Avrupa ülkelerine karşı farklı bir yaklaşım sergilemesi kafaları karıştırıyor.
EURO 2024 gibi geniş kitlelere hitap eden spor organizasyonlarında siyasi aktörlerin söylemleri, toplumsal söylemi hem olumlu hem de olumsuz şekillendirebilir. Milli futbolcumuz Merih Demiral’a açılan soruşturmada UEFA’nın vereceği karar, tarihi ve kültürel bir sembolün gol sevincinde kullanılmasını maksatlı olarak siyasete alet etmeye çalışanların, futbol üzerinden yabancı düşmanlığını körüklemesine müsaade etmemelidir. Hollanda milli takım oyuncusu Wout Weghorst Uluslar Liginde Galler’e attığı golü Hollanda'nın simgesi olan aslanı temsil eden ''pençe'' işaretini yaparak kutlamıştı. Ancak kimse de bu sevinci "uygunsuz davranış" olarak değerlendirmedi.
Sonuç olarak, UEFA soruşturması gelir geçer. Maç sonu kutlamalarıyla tribünlerdeki saygısıyla biz bu turnuvanın en renkli takımıyız. Bu tarz provokasyonlar sevincimize gölge düşüremeyecek.
[Dr. Görkem Turaç, akademisyendir.]
* Makalelerdeki fikirler, yazarına aittir ve Anadolu Ajansının editöryal politikasını yansıtmayabilir.
