Yeri Geldikçe / AKİF ARSLAN
Türkiye’de orman yangınları neden çıkıyor?
Orman denilince akla ağaçlar gelir.
Bir arazi parçasının orman olup olmamasını belirleyen ana unsur ağaçlardır.
Ormanlar ve ormancılıkla ilgili en yetkili uluslararası kuruluş olan Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO)’ne göre; bir yerin orman sayılabilmesi için üç ana kriter:
Ağaçların olgunluk çağında 5 metreden daha fazla boylanabilmesi.
Ağaçların toprağın en az 610’unu kapatacak sıklıkta olması.
Arazinin en az yarım hektar, yani 5 bin metrekare büyüklüğünde olması.
Türkiye’de de bu kriterler temelde kabul edilmiş olmakla birlikte küçük bazı farklar bulunmaktadır. Örneğin, devlet ormanları için yarım hektarlık sınır aranmamakla birlikte özel ormanlar için bu sınır 3 hektardır.
Ayrıca ağaçların toprağı en az 9610 oranında kapatacak olması kriteri de Türkiye’de aranmamaktadır.
FHAO kriterlerinde yazılı olmasa da hem dünyada hem de ülkemizde göz önünde tutulan bir diğer kriter arazideki ağaçların türüdür.
Bu ağaçların orman ağacı cinsleri (meşe, kayın, çam, göknar, ladin, gürgen vb.) olması gerekir.
Tarımsal üretim için dikilmiş meyve ağaçlarının (elma, armut, kiraz, ceviz, badem, vişne, dut vb.) bulunduğu araziler orman olarak kabul edilmemektedir.
Ormanın ne olduğuna ya da ne olmadığına karar verirken temelde ağaçlara bakıyor olmamıza rağmen ormanın yalnızca ağaçlardan meydana geldiğini düşünmek yanıltıcıdır.
Orman bir ekosistemdir ve bu ekosistemde ağaçlarla birlikte diğer canlılar (çalılar ve otsu bitkiler, hayvanlar, mikroorganizmalar vb.) ile hava, toprak ve su gibi unsurlar belirli bir denge içerisinde bir arada bulunurlar.
Aslında orman ağaçlarla birlikte diğer pek çok canlı türünün, hava, toprak ve su ile etkileşim içerisinde oluşturmuş olduğu bir yaşam birliğidir.
O nedenle adına orman dediğimiz bu yaşam birliği, bu büyük ekosistem içerisinde üzerinde hiç ağaç bulunmayan açık alanlar, kayalıklar, su yüzeyleri gibi alanlar olabileceği gibi, üzerinde ağaç olan her yere orman dememiz de mümkün olmamaktadır.
Ormana zarar veren faktörler arasında, daima önemini koruyan orman yangınları; Türkiye ormanlarının sürekliliğini tehlikeye sokan etkenlerden biridir.
Orman yangını, açık alanda gerçekleştiği için rüzgâr ve yanıcı madde gibi doğal koşulların etkisi altında yayılma eğiliminde olan, başta odun, yaprak ve dal olmak üzere ormanda bulunan pek çok yanıcı materyali ve canlı ağaçları yakan yangın türüdür.
Orman yangınlarının açık alanda gerçekleşmesi ve yayılma eğilimi söndürme işlemlerini zorlaştıran ana faktördür.
(Bu bilgiler https://www.enerjisauretim.com.tr/blog/orman-yanginlarinin-nedenleri-ve-onleme-yontemleri#) adresinden alınmıştır.
Orman yangınları, toprak ile ağaç tepesi arasında mevcut tüm yanıcı maddelerin yanma derecesi ve şekline göre değişmektedir.
Orman yangınları türleri: Toprak yangını, Örtü yangını, Tepe yangını
Ülkemizin doğal koşulları gereği daha çok örtü ve tepe yangını görülmekte, toprak yangınına çok fazla rastlanılmamaktadır.
ORMAN YANGINLARI NEDEN ÇIKAR?
Orman yangınının meydana gelebilmesi için üç unsura gerek vardır.
Bunlar yanıcı madde, oksijen ve tutuşturucu kaynaktır. Tutuşma sıcaklığı (ısı), oksijen ve yanıcı madde (yakıt) yeterli miktarda bir araya gelirse yanma olayı meydana gelir.
Yanmayı meydana getiren bu üç faktörün oluşturduğu üçgene “Yangın Üçgeni” denir.
Bütün ormanlarda oksijen ve yanıcı madde bolca bulunmaktadır.
O nedenle yangına neden olan esas faktör tutuşma sıcaklığını oluşturacak tutuşturucu kaynaktır.
Bu kaynak kimi zaman yıldırım düşmesi ya da yanardağ patlaması gibi doğal olaylar olabileceği gibi kimi zaman da insan faaliyetleri olabilmektedir.
Yangına neden olan insan faaliyetleri genellikle ihmal-kaza ve kasıt şeklinde iki ana gruba ayrılmaktadır.
TÜRKİYE’DE ORMAN YANGINLARI NEDEN ÇIKIYOR?
Türkiye’de her on orman yangınından dokuzu insan faaliyetleri sonucunda çıkıyor.
Yıldırım düşmesi nedeniyle çıkan yangınlar hem sayı olarak az hem de etkiledikleri alan olarak kısıtlı.
İnsan faaliyetleri içerisinde ise en çok yangına neden olan faktörler anız yakma, sigara izmariti, enerji nakil hatlarından çıkan kıvılcımlar, piknik ateşi ve çoban ateşi gibi ihmal-kaza kategorisine giren etkenler.
Kasıtlı olarak çıkarılan yangınlar ise sayıca daha az.
YAZAR ÖNERİSİ
Yazının buraya kadar olan bilgi bölümüydü ve yazının kaynağı da (https://www.enerjisauretim.com.tr/blog) idi.
Bizim düşüncemiz “Kıyametin koptuğunu görseniz de elinizdeki fidanı dikin” hadisi ile büyüdüğümüz ve ümmeti olmaktan gurur duyduğumuz Hz. Muhammed (s.a.v)’in orman konusundaki düşüncesidir.
“Yaş kesen baş keser” sözünü sarfeden atalarımızın düşüncesidir.
“Ormanlarımdan bir yaş dal kesenin başını keserim” diyen Fatih Sultan Mehmet Han’ın düşüncesidir.
Artık yeter. Nefesimiz kesiliyor. Nefes alamıyoruz. Ciğerlerimiz yanıyor.
Ormanlarımızı kasten de olsa, kazaen de olsa yakanların idam dahil en ağır cezalara çarptırılmasıdır. Nihai fikrimiz de budur